วันเหมายัน (อ่านว่า เห-มา-ยัน) มาจาก หิม + อายน แปลว่า การมาของฤดูหนาว ซึ่งตรงกับความหมายคำภาษาอังกฤษ คือ winter solstice
สำหรับ solstice (อายัน) มาจากคำว่า solstitium ในภาษาละติน แปลว่า ดวงอาทิตย์หยุดนิ่ง เป็นปรากฏการณ์ที่เราเห็นดวงอาทิตย์ปรากฏที่อยู่จุดเหนือสุดหรือใต้สุด ดังนั้นในหนึ่งปีจะมีปรากฏการณ์ที่เรียกว่าอายัน 2 ช่วง คือในช่วงเดือนมิถุนายนและเดือนธันวาคม
ประเทศที่อยู่ในซีกโลกเหนือ (นับจากเส้นศูนย์สูตรขึ้นไปถึงขั้วโลกเหนือ) รวมทั้งประเทศไทย วันที่เราจะเห็นดวงอาทิตย์ขึ้นที่จุดสุดทางเหนือ จะเกิดขึ้นในช่วงวันที่ 20-22 มิถุนายน เรียกว่า ครีษมายัน เป็นวันที่มีช่วงเวลากลางวันยาวที่สุด กลางคืนสั้นที่สุด บางประเทศนับเป็นวันเริ่มต้นฤดูร้อน ส่วนที่จุดสุดทางใต้จะเกิดขึ้นในช่วงวันที่ 20-23 ธันวาคม เรียกว่า เหมายัน เป็นวันที่มีช่วงกลางวันสั้นที่สุด กลางคืนยาวที่สุด บางประเทศนับเป็นวันเริ่มต้นฤดูหนาว
โดยทั่วไปวันที่เกิดปรากฏการณ์เหมายันมักเกิดขึ้นในวันที่ 21-22 ของเดือน นาน ๆ ครั้งจึงจะเกิดขึ้นในวันที่ 20 และนานมาก ๆ ถึงจะเกิดขึ้นในวันที่ 23 ครั้งสุดท้ายที่วันเหมายันตรงกับวันที่ 23 ธันวาคม นั้นเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2446 และจะเกิดอีกครั้งในปี พ.ศ. 2846
ในขณะที่เราเป็นวันเหมายัน ประเทศที่อยู่ในซีกโลกใต้ (นับจากเส้นศูนย์สูตรลงไปถึงขั้วโลกใต้) เช่น ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ จะตรงกันข้าม เป็นครีษมายัน ซึ่งคือการก้าวเข้าสู่หน้าร้อน
อ้างอิงข้อมูล
– https://www.timeanddate.com/calendar/ten-things-december-solstice.html
– https://kids.nationalgeographic.com/history/article/winter-solstice
