เคยเห็นแสงวาบสีแดงแปลกประหลาดเหนือฟ้าผ่าหรือไม่? ถ้าเคย คุณคือผู้โชคดีที่ได้พบกับ “สไปรต์” (sprite) ปรากฏการณ์ไฟฟ้าในชั้นบรรยากาศโลกที่ยังคงเป็นปริศนา และถ้าคุณสามารถถ่ายภาพมันได้ รูปของคุณอาจช่วยไขความลับทางวิทยาศาสตร์ครั้งสำคัญ!
NASA เชิญร่วมเป็นส่วนหนึ่งของโครงการวิทยาศาสตร์พลเมือง Spritacular (อ่านว่า สไปรต์-แทคคิวลาร์) ที่รวบรวมพลังจากคนทั่วโลก เพื่อศึกษาสไปรต์และปรากฏการณ์แสงชั่วคราว (TLEs)
TLEs คือปรากฏการณ์ทางไฟฟ้าที่เกิดขึ้นเหนือพายุฝนฟ้าคะนอง ก่อให้เกิดแสงวาบหลากสีสันในชั่วพริบตา โครงการนี้เชื่อมโยงนักวิทยาศาสตร์กับผู้คนทั่วไปที่มีภาพถ่ายปรากฏการณ์หายากเหล่านี้
ดร. เบอร์คู โคซาร์ นักฟิสิกส์อวกาศจากศูนย์การบินอวกาศก็อดดาร์ดของ NASA กล่าวว่า “ผู้คนมากมายถ่ายภาพสไปรต์ที่สวยงามได้ แต่ภาพเหล่านั้นมักกระจัดกระจายอยู่บนอินเทอร์เน็ต ทำให้นักวิทยาศาสตร์ส่วนใหญ่เข้าไม่ถึง โครงการ Spritacular จะช่วยแก้ปัญหานี้ โดยสร้างฐานข้อมูลภาพถ่ายสไปรต์และ TLEs แรกของโลกที่ทุกคนเข้าถึงได้ เพื่อใช้ในการวิจัยทางวิทยาศาสตร์”
สไปรต์คืออะไร?
สไปรต์เกิดขึ้นที่ความสูงประมาณ 80 กิโลเมตร เหนือพายุฝนฟ้าคะนอง ปรากฏเป็นแสงวาบสีแดงหลังจากฟ้าผ่า มีรูปร่างหลากหลาย ตั้งแต่กลุ่มควันจางๆ ไปจนถึงเส้นสายแหลมคม บางครั้งสไปรต์หลายๆ ตัวจะปรากฏขึ้นพร้อมกัน เหมือนกำลังเต้นรำอยู่เหนือพายุ แต่นักวิทยาศาสตร์ยังคงไม่เข้าใจอย่างถ่องแท้ว่า สไปรต์เกิดขึ้นได้อย่างไร และทำไมจึงมีรูปร่างแตกต่างกัน
จุดเริ่มต้นของการค้นพบ
มีบันทึกเกี่ยวกับแสงวาบประหลาดเหนือพายุฝนฟ้าคะนองมาตั้งแต่หลายร้อยปีก่อน แต่เพิ่งมีการบันทึกภาพได้ครั้งแรกในปี 1989 โดยบังเอิญ กล้องวิดีโอความไวแสงต่ำของนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยมินนิโซตาที่ใช้ทดสอบสำหรับภารกิจจรวด ได้จับภาพแสงสว่างสองจุดเหนือพายุฝนฟ้าคะนอง แม้ภาพจะไม่ได้มีความละเอียดสูง แต่นั่นคือหลักฐานแรกของสิ่งที่เรารู้จักกันในชื่อ “สไปรต์”
นักวิทยาศาสตร์ตั้งชื่อปรากฏการณ์ลึกลับนี้ว่า “สไปรต์” ตามชื่อภูตน้อยในตำนานของยุโรป และเมื่อมีการค้นพบ TLEs ชนิดอื่นๆ ก็มีการตั้งชื่อตามสิ่งมีชีวิตในตำนานเช่นกัน เช่น ELVES, Halos, Blue Jets, Gigantic Jets
Spritacular ช่วยไขปริศนาอย่างไร?
ปัจจุบัน เรายังมีข้อมูลเกี่ยวกับสไปรต์และ TLEs น้อยเกินไป Spritacular จึงต้องการความช่วยเหลือจากคุณในการบันทึกภาพปรากฏการณ์เหล่านี้ เพื่อไขข้อสงสัยต่างๆ เช่น
– สไปรต์เกิดขึ้นบ่อยแค่ไหน?
– ทำไมสไปรต์จึงมีรูปร่างหลากหลาย?
– ปัจจัยใดในชั้นบรรยากาศโลกที่กระตุ้นให้เกิดสไปรต์?
– สไปรต์ส่งผลต่อวงจรไฟฟ้าของโลกอย่างไร?
– สไปรต์เกี่ยวข้องกับคลื่นแรงโน้มถ่วงอย่างไร?
เป้าหมายของ Spritacular
Spritacular ไม่เพียงแต่สร้างฐานข้อมูลภาพถ่าย แต่ยังเป็นสะพานเชื่อมระหว่างผู้สังเกตการณ์ TLEs กับนักวิทยาศาสตร์ และเป็นแรงบันดาลใจให้ผู้คนทั่วโลกร่วมกันสำรวจปรากฏการณ์ลึกลับเหนือฟ้า
มาร่วมเป็นส่วนหนึ่งของ Spritacular และช่วยไขปริศนาของปรากฏการณ์อันน่าทึ่งนี้! ดูรายละเอียดได้ที่ลิงก์ https://science.nasa.gov/heliophysics/programs/citizen-science/
