แวสป์-121 บี (WASP-121 b) เป็นดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ (Exoplanet) หรือดาวเคราะห์ที่อยู่นอกระบบสุริยะของเรา ที่ร้อนแรงสุดขั้วชนิดที่ว่าฝนตกเป็นเหล็กหลอมเหลวเลยทีเดียว ล่าสุด นักดาราศาสตร์ค้นพบว่าดาวเคราะห์ดวงนี้ซึ่งอยู่ห่างจากโลกไปประมาณ 900 ปีแสง มีลมพัดแรงมากๆ แบบที่ไม่เคยเจอมาก่อน
การค้นพบนี้เกิดขึ้นได้ด้วยกล้องโทรทรรศน์ VLT (Very Large Telescope) ในประเทศชิลี ซึ่งทำให้เราเห็นรายละเอียดของชั้นบรรยากาศดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะได้อย่างชัดเจน ลมพายุบนดาว WASP-121 b พัดพาเหล็กและไทเทเนียมไปทั่ว จนเกิดสภาพอากาศแปลกประหลาด เหมือนกับหลุดออกมาจากนิยายวิทยาศาสตร์
ทำไมดาวดวงนี้ถึงแปลก?
WASP-121 b จัดเป็นดาวพฤหัสบดีร้อนจัด (Ultra-hot Jupiter) คือเป็นดาวเคราะห์ก๊าซขนาดยักษ์ ที่โคจรรอบดาวฤกษ์ของมันใกล้มาก ใกล้ขนาดที่ว่า 1 ปีบนดาวดวงนี้ เท่ากับแค่ 30 ชั่วโมงบนโลก! แถมยังหันด้านเดียวเข้าหาดาวฤกษ์ตลอดเวลา เหมือนกับที่ดวงจันทร์หันด้านเดียวเข้าหาโลก ผลก็คือ ด้านที่หันเข้าหาดาวฤกษ์ (ด้านกลางวัน) จะร้อนสุดๆ ส่วนด้านที่หันออกไปทางอวกาศ (ด้านกลางคืน) จะเย็นกว่า
ความร้อนที่ด้านกลางวันทำให้เหล็กและโลหะอื่นๆ ระเหยกลายเป็นไอ แล้วถูกลมพัดไปยังด้านกลางคืน พอไปถึงด้านกลางคืนที่อุณหภูมิเย็นกว่า ไอก็จะควบแน่นกลายเป็นฝนเหล็กหลอมเหลวตกลงมา แถมยังมีกระแสลมกรด (Jet stream) หรือลมพัดแรงมากๆ ที่พัดผ่านครึ่งหนึ่งของดาว ทำให้เกิดสภาพอากาศที่แปรปรวนสุดขั้ว
แล้วเรารู้เรื่องพวกนี้ได้ยังไง?
นักดาราศาสตร์ใช้เครื่องมือ ESPRESSO บนกล้อง VLT ในการศึกษาชั้นบรรยากาศของดาว WASP-121 b เครื่องมือนี้รวมแสงจากกล้องหลายๆ ตัว ทำให้เราเห็นรายละเอียดได้ชัดเจนขึ้น นักวิจัยสามารถติดตามการเคลื่อนที่ของเหล็ก โซเดียม และไฮโดรเจน เพื่อดูทิศทางลมในชั้นบรรยากาศต่างๆ ของดาวดวงนี้ได้ ที่น่าแปลกใจคือ พวกเขายังพบไทเทเนียมในชั้นบรรยากาศด้วย ซึ่งก่อนหน้านี้เราไม่เคยตรวจพบมาก่อน
การศึกษาชั้นบรรยากาศของดาวเคราะห์ที่อยู่ไกลขนาดนี้ได้ ถือเป็นเรื่องที่น่าทึ่งมากๆ และยังช่วยให้เราเข้าใจการทำงานของสภาพอากาศบนดาวเคราะห์แบบต่างๆ ได้มากขึ้นด้วย
ข้อมูลอ้างอิง: Space.com
– Exoplanet with iron rain has violent winds ‘like something out of science fiction’